Veel volwassenen en kinderen met ontstekingsreuma gebruiken methotrexaat (MTX). Onderzoeker dr. Robert de Jonge, werkzaam aan het Erasmus MC in Rotterdam, wil voorspellen bij wie MTX goed werkt tegen reuma en wie vatbaar is voor bijwerkingen. Hij ontwikkelt hiervoor twee tests.
Van MTX is bekend dat het vaak goed werkt tegen reuma. Maar hoe het precies werkt, weten we niet. Ook is onduidelijk waarom sommige mensen er vervelende bijwerkingen van krijgen. De bekendste is misselijkheid. De afkeer kan zo groot worden dat kinderen bij het zien van de kleur geel, de kleur van het pilletje, al gaan overgeven.
Foliumzuur en nierfunctie
MTX heeft invloed op de manier waarop het lichaam foliumzuur opneemt en gebruikt voor allerlei functies van het afweersysteem. Onderzoeker Robert de Jonge. ‘Ik heb verstoringen gemeten van de stofwisseling van foliumzuur in het bloed van patiënten met en zonder klachten door MTX. Zo hebben we een aantal kenmerken gevonden die erop wijzen dat MTX niet goed werkt. Aan de hand hiervan kunnen we al zien of MTX de reuma rustig houdt, zonder dat we moeten afwachten tot de ziekte weer opvlamt en schade veroorzaakt.’ Bij de test die voorspelt of iemand last krijgt van bijwerkingen, gaat het niet om de foliumzuurstofwisseling. ‘Bij de bijwerkingen is de nierfunctie onder andere van belang’, vertelt De Jonge.
Kinderen en volwassenen
Om de effecten van MTX te testen, maken de onderzoekers twee modellen van elke test: een voor volwassenen en een voor kinderen. Jeugdreuma en reumatoïde artritis zijn immers twee verschillende ziektes. ‘Het kan zijn dat we uiteindelijk dezelfde dingen moeten meten bij kinderen en bij volwassenen. Dat weten we nog niet.’
In de maak
Voor de test of MTX reuma dempt bij kinderen heeft de klinisch chemicus al een model gemaakt, waarover hij onlangs publiceerde in een wetenschappelijk tijdschrift. De test op bijwerkingen is minder vergevorderd, maar komt er ook aan. ‘De waarde van onze tests moet nu worden bevestigd in andere studies met patiënten, daarna zijn ze bruikbaar voor de praktijk. Wanneer dat is, kan ik niet zeggen, want dat is afhankelijk van wanneer we financiering vinden voor dit vervolgonderzoek.’
Patent verlopen
Voor onderzoek naar de werking en bijwerkingen van MTX, is financiering van het Reumafonds erg belangrijk. De Jonge: ‘MTX is goedkoop en de patenten zijn verlopen. De industrie investeert daarom liever in onderzoek naar andere middelen. Toch is methotrexaat nog steeds de eerste keus bij reuma, omdat het vaak goed werkt en niet duur is.’
Bron: Reumafonds