Sanquin Bloedvoorziening gaat de techniek om bloed te kweken uit stamcellen verder ontwikkelen. Patiënten die structureel afhankelijk zijn van bloedtransfusies, hebben kans een afweerreactie te ontwikkelen. Dat risico is bij gekweekt bloed kleiner. Op termijn moet voor deze patiënten voldoende gekweekt bloed beschikbaar zijn.
Het onderzoeksproject is mede mogelijk dankzij een subsidie die Sanquin ontvangt van ZonMw, de Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en innovatie.
Bloed op maat
Patiënten die regelmatig een bloedtransfusie krijgen –bijvoorbeeld wegens chronische bloedarmoede- kunnen afweerreacties ontwikkelen tegen donorbloed. Daardoor worden ze afhankelijk van passende combinaties bloedgroepantigenen. Deze combinaties zijn zeldzaam en niet altijd beschikbaar. Dit kan voor levensbedreigende situaties zorgen. Door bloedcellen te kweken uit stamcellen, kan Sanquin ‘bloed op maat’ leveren.
Bloed kweken
In de eerste fase van het project wordt onderzocht of gekweekte cellen functioneel en robuust zijn en of gekweekt bloed veilig is voor patiënten. Sanquin heeft al een methode ontwikkeld om op kleine schaal rode bloedcellen te kweken vanuit stamcellen in bloed. Onderzoekster Daphne Thijssen: “We gaan deze methode in het lab opschalen en verwachten over circa 2 jaar klaar te zijn voor een proof of principle. We gaan dan minitransfusies met gekweekte erytrocyten uitvoeren bij vrijwilligers.”
In de tweede fase zullen in het laboratorium stamcellijnen worden ontwikkeld. Sanquin selecteert daartoe bloeddonors met een zeldzame combinatie van bloedgroepeiwitten. Onderzoeker Emile van den Akker: “Door specifieke lichaamscellen van deze donors opnieuw te programmeren, kunnen stamcellen (IPS cellen) worden verkregen. De IPS cellen worden gebruikt om rode bloedcellen uit te kweken. Het voordeel van deze methode is een potentieel oneindige bron van gekweekte rode bloedcellen.”
Als de eerste twee fasen succesvol zijn, komt het kweekbloed op termijn beschikbaar voor patiënten. Het gaat hierbij om specifieke patiënten, bijvoorbeeld mensen die een afweerreactie hebben gehad na een eerdere bloedtransfusie. Van den Akker: “Gekweekt bloed zal donorbloed nooit vervangen. Het is een complementair product dat ingezet kan worden wanneer het nodig is. Er zullen dus altijd bloeddonors nodig blijven.”
Wereldprimeur
Sanquin Bloedvoorziening produceerde al op kleine schaal erytrocyten uit bloedstamcellen ten behoeve van onderzoeksdoeleinden. Een project op deze schaal, met toediening van kweekbloed aan meerdere testpersonen, is wereldwijd niet eerder vertoond. Thijssen: “Omdat bij Sanquin alle kennis en kunde rondom bloed onder een dak is verzameld, kunnen we dit project geheel in huis uitvoeren. Via de bloedbank selecteren we geschikte bloeddonors. Vervolgens beschikken onze onderzoekers over de juiste expertise en tot slot hebben we hier een prachtige faciliteit, het Laboratorium voor Celtherapie, waar we de cellijnen kunnen produceren.”
Bron: Sanquin