Mensen met reumatoïde artritis hebben een hogere kans op hart- en vaatziekten. Het blijkt dat het hebben van reumatoïde artritis een risico is op het krijgen van hart- en vaatziekten. Atherosclerose (aderverkalking) is zelfs al vroeg in de ziekte aanwezig. Men denkt dat chronische ontsteking de atherosclerose doet ontstaan.
Eerst even wat woorden uitleggen: wat is atherosclerose?
In de volksmond kennen we het als aderverkalking wat geen goede term is omdat het vernauwing van de slagader is die het zuurstofrijke bloed naar organen toevoert en niet van de ader die het zuurstof arme bloed weer naar de longen en het hart terugvoert.
Vroeger dacht men dat aderverkalking ontstond door het passief ophopen van vetten in de wand van het bloedvat bij het ouder worden. Uiteindelijk zouden dan zoveel vetten opstapelen dat de slagader ging dichtslibben. De doorgang zou dan zo nauw worden dat er een tekort aan bloed en zuurstof in de organen komt. Nu weet men dat atherosclerose een chronische ontstekingsziekte is waarbij de afweer een grote rol speelt. Niet het dichtslibben van het bloedvat door vetopstapeling maar het scheuren van plaques (leg ik zo uit) sluit het bloedvat af: uit een scheur kan vet vrijkomen in het bloedvat en stolsels veroorzaken die het bloedvat afsluiten.
In de vroegste stadia van atherosclerose ontstaan beschadigingen van de binnenste laag van de slagader, de endotheel laag. De cellen van de endotheel laag hebben allerlei functies zoals zorgen dat de slagader wijder of nauwer wordt om de bloeddruk te regelen, zorgen dat er geen spontane stolsels ontstaan en ontsteking verhinderen. Wanneer deze oppervlakte cellen beschadigd raken, bijvoorbeeld door hoge bloeddruk of roken, dan wordt die laag doorlaatbaar. Vetten en ontstekingscellen kunnen dan onder die laag kunnen gaan zitten in de wand van het bloedvat. Die vetten gaan oxideren en worden opgegeten door ontstekingscellen. Hierdoor gaan de ontstekingscellen ontstekingsstofjes zoals TNF en IL-6 aanmaken zodat nog meer ontstekingscellen naar de beschadigde bloedvatwand komen en nog meer geoxideerd vet wordt opgestapeld. Zo’n opstapeling van vetten en ontstekingscellen in de bloedvatwand noemt men een plaque. De plaque groeit en kan scheuren. Als de inhoud van de plaque in het bloedvat terechtkomt, veroorzaakt dit stolsels en daardoor het afsluiten van het bloedvat. Wanneer het een bloedvat in de hersenen is, veroorzaakt dit een beroerte, bij het hart een hartinfarct. Zo’n scheur in een plaque kan gemakkelijk ontstaan bij een plaque die nog nauwelijks de bloedvat doorgang vernauwt. Ontsteking blijkt een belangrijke rol te spelen in de stabiliteit en beschadigingen van plaques. Daarom is men op zoek naar ontstekingsremmende middelen om de plaques stabieler te maken bij hart- en vaatziekten. De ontsteking in de bloedvat wand bij aderverkalking lijkt erg veel op de ontsteking bij reumatoïde artritis. Ontstekingsstofjes zoals TNF en IL-6 zijn betrokken in de ontsteking van reumatoïde artritis maar ook in atherosclerose. Hoe hoger de ontstekingsstofjes TNF en IL-6 in het bloed, hoe hoger de kans om te overlijden aan hart- en vaatziekten
Er zijn ook gemeenschappelijke risicofactoren voor reumatoïde artritis en hart- en vaatziekten:
- er zijn overeenkomsten in de genetische aanleg.
- De bekende risicofactoren voor hart- en vaatziekten zoals roken, suikerziekte en overgewicht kunnen ook het beloop van reumatoïde artritis verergeren. Diabetes en overgewicht veroorzaken namelijk ontstekingen die zowel reumatoïde artritis als hart- en vaatziekten kunnen verergeren.
- Mogelijke nieuwe risicofactoren:
- periodontitis, ontstaat als gevolg van ontsteking van het tandvlees door bacteriën en kan een risico zijn voor zowel reumatoïde artritis als hart- en vaatziekten.
- Reuma antistoffen (IgM reumafactor en anti-CCP) komen bij meer dan 80% van patiënten met reumatoïde artritis voor en deze antistoffen zijn ook een risicofactor voor het krijgen van hart- en vaatziekten
In de Europese richtlijn en de Nederlandse richtlijn voor cardiovasculair risicomanagement is aandacht voor de verhoogde kans op hart- en vaatziekten bij reumatoïde artritis. In de Europese richtlijn stelt men dat de kans op hart- en vaatziekten verhoogd is met 1.5, in de Nederlandse richtlijn wordt het verhoogde kans even hoog geschat als mensen met suikerziekte. Als u reumatoïde artritis heeft, raden we u aan om met de huisarts contact op te nemen om uw risico op hart- en vaatziekten uit te reken en te laten beoordelen of preventie voor hart- en vaatziekten voor u van belang is.
Omdat de verhoogde kans op hart- en vaatziekten bij reumatoïde artritis wordt veroorzaakt door de ontsteking is het logisch om de reuma ontsteking te onderdrukken met medicijnen. Het duidelijkst resultaat is bereikt bij mensen die methotrexaat gebruiken: de kans op hart- en vaatziekten daalde met 21% ten opzichte van de mensen zonder methotrexaat. De biologicals zijn nog niet lang genoeg op de markt om daarvan al goede langdurige studies te hebben, maar de verwachting is dat hoe vroeger de biologicals in de ziekte worden gegeven, des te beter het resultaat kan zijn op hart- en vaatziekten.
Een link naar een Engelstalig filmpje over atherosclerose en plaques:
http://www.webmd.com/heart-disease/video/atherosclerosis
Dr. C.M.A.De Gendt reumatoloog