‘De cultuur in de zorg is niet meer gebaseerd op vertrouwen, maar op wantrouwen. Dat heeft geleid tot een zorgadministratief bolwerk met eindeloze controlesystemen voor artsen en verpleegkundigen.’ Dat zei oud-minister Els Borst gisteren op een bijeenkomst ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van het Centrum voor Ethiek en Gezondheid (CEG).
‘Sommigen vluchten uit de benauwenis’, zei Borst, refererend aan thuiszorgorganisatie Buurtzorg en aan de nu zestig oncologieverpleegkundigen van Care for Cancer, die in deeltijd zijn gaan werken en nu ook thuis patiënten met kanker begeleiden. Volgens Borst, die als minister het initiatief nam voor de oprichting van het CEG, moet het centrum aandacht besteden aan de structuur van de gezondheidszorg. ‘Die heeft ook ethische aspecten.’
Tot nu toe staat het onderwerp echter niet op de agenda van het CEG, een samenwerkingsverband van de Gezondheidsraad en de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (RVZ). Dick Willems, hoogleraar medische ethiek van het AMC en nauw betrokken bij het CEG, noemde tijdens de bijeenkomst vier ethische vraagstukken voor de toekomst: zorg rond het begin van het leven (zoals non-invasieve perinatale diagnostiek), zorg en ouderen (zoals het toenemend gebruik van technologie en de gevolgen daarvan), de nadruk op begrippen als zelfzorg, zelfredzaamheid en zelfmanagement (‘wat verandert aan de rol van de zorgprofessional?’) en grensoverschrijdende zorg. De eigen toekomst van het CEG hangt af van de resultaten van een evaluatieonderzoek dat inmiddels bij de minister ligt, maar nog niet openbaar is. Voorzitter Pim van Gool van de Gezondheidsraad toonde zich er echter optimistisch over.
Inez de Beaufort, hoogleraar gezondheidsethiek aan het Erasmus MC, hield tijdens de bijeenkomst de eerste Els Borst-lezing, een ode aan onafhankelijkheid, maar ook een kleine ode aan de oud-minister zelf. Het streven naar onafhankelijkheid is essentieel, stelde zij. Dat betekent dat je mensen die door een ziekte of aandoening in een afhankelijke positie verkeren, helpt om de regie in eigen hand te houden en ‘de onafhankelijkheden die wél mogelijk zijn te realiseren’. Mensen mogen niet zonder meer worden gedwongen om de afhankelijkheid van professionele zorg in te ruilen voor die van ‘buren, vrienden, familie en (gepensioneerde) Samaritanen’, stelt De Beaufort.
Bron: Medisch contact/Artsennet