Vrijetijdsziekte of het ‘omgekeerd Kortjakje-syndroom’.
Je hebt wekenlang de dagen op de kalender doorgestreept en eindelijk is het zo ver: vakantie! Helaas kun je er niet van genieten, want op je eerste vrije dag voel je meteen een griepje opkomen. Of je bent doodmoe. Terwijl je de rest van het jaar nooit ziek bent en altijd gewoon doorwerkt. Hoe kan dat toch? En kun je er iets aan doen?
Bij vakantie denk je waarschijnlijk aan uitrusten en ontspanning. Toch voelen veel mensen zich juist minder lekker aan het begin van hun vakantie of in het weekend. Sommigen ervaren zelfs gezondheidsklachten. Dit fenomeen heeft een naam. Het wordt wel vrijetijdsziekte of het ‘omgekeerd Kortjakje-syndroom’ genoemd, naar Kortjakje die altijd de hele week ziek was behalve op zondag.
Geen mythe
Dit syndroom is geen mythe. Onderzoek heeft aangetoond dat het aantal overlijdensadvertenties in de krant zelfs toeneemt aan het begin van een vakantieperiode. Bovendien kent het aantal hartinfarcten tijdens de eerste twee dagen van vakantiereizen een piek. Migraineaanvallen komen vaker voor in het weekend.
Dit syndroom is geen mythe. Onderzoek heeft aangetoond dat het aantal overlijdensadvertenties in de krant zelfs toeneemt aan het begin van een vakantieperiode. Bovendien kent het aantal hartinfarcten tijdens de eerste twee dagen van vakantiereizen een piek. Migraineaanvallen komen vaker voor in het weekend.
Hoogleraar psychologie Ad Vingerhoets onderzocht met zijn collega’s van Tilburg University hoe vaak vrijetijdsziekte voorkomt en wat de symptomen en oorzaken hiervan zijn. Ongeveer 3 procent van de Nederlandse bevolking heeft er in enige of zelfs extreme mate last van. De gemelde gezondheidsklachten zijn heel divers, zoals vage pijnen, overmatige vermoeidheid, misselijkheid en griepachtige klachten inclusief koorts.
Verklaringen omgekeerd Kortjakje-syndroom
In de literatuur vond Vingerhoets vijf mogelijke verklaringen voor het omgekeerd Kortjakje-syndroom.
In de literatuur vond Vingerhoets vijf mogelijke verklaringen voor het omgekeerd Kortjakje-syndroom.
1. Ziekteopwekkende omgeving
Het zou zo kunnen zijn dat je op vrije dagen blootgesteld wordt aan ziekmakende stoffen die je als je werkt niet of in mindere mate tegenkomt. Bijvoorbeeld pesticiden bij het tuinieren of verf of oplosmiddelen als je aan het klussen bent. Thuis heb je wellicht een huisdier waar je eigenlijk een beetje allergisch voor bent. Of je slaapt in een slecht geventileerd vakantiehuisje.
Het zou zo kunnen zijn dat je op vrije dagen blootgesteld wordt aan ziekmakende stoffen die je als je werkt niet of in mindere mate tegenkomt. Bijvoorbeeld pesticiden bij het tuinieren of verf of oplosmiddelen als je aan het klussen bent. Thuis heb je wellicht een huisdier waar je eigenlijk een beetje allergisch voor bent. Of je slaapt in een slecht geventileerd vakantiehuisje.
2. Andere leefstijl
Op vakantie slaap je langer (of juist korter). Daarnaast drink je misschien minder of meer koffie dan op je werk of drink je je eerste bakkie een stuk later, wat voor hoofdpijn kan zorgen. Overmatig alcoholgebruik, veel roken en bepaalde drugs kunnen een rol spelen.
Op vakantie slaap je langer (of juist korter). Daarnaast drink je misschien minder of meer koffie dan op je werk of drink je je eerste bakkie een stuk later, wat voor hoofdpijn kan zorgen. Overmatig alcoholgebruik, veel roken en bepaalde drugs kunnen een rol spelen.
3. Stress
Sommige mensen vinden de activiteiten in hun vrije tijd eigenlijk helemaal niet zo leuk. Familiebezoekjes, reizen, winkelen: ze gaan maar mee omdat het ‘moet’, maar eigenlijk geeft het alleen maar stress. Door ziek te zijn, komen ze er onderuit. Zo treedt er conditionering op en word je telkens ziek als je vrij bent.
Sommige mensen vinden de activiteiten in hun vrije tijd eigenlijk helemaal niet zo leuk. Familiebezoekjes, reizen, winkelen: ze gaan maar mee omdat het ‘moet’, maar eigenlijk geeft het alleen maar stress. Door ziek te zijn, komen ze er onderuit. Zo treedt er conditionering op en word je telkens ziek als je vrij bent.
Je niet kunnen bezighouden met je werk kan tot schuldgevoelens en daardoor tot stress leiden.
4. Meer aandacht voor je lichaam
Als je een drukke baan hebt, leidt dat af van eventuele lichamelijke ongemakken. Hierdoor neem je vermoeidheid niet waar. Op een vrije dag ben je je eerder bewust van lichamelijke signalen dan op een werkdag. Daardoor voel je je moeheid of pijntjes pas als je vakantie hebt.
Als je een drukke baan hebt, leidt dat af van eventuele lichamelijke ongemakken. Hierdoor neem je vermoeidheid niet waar. Op een vrije dag ben je je eerder bewust van lichamelijke signalen dan op een werkdag. Daardoor voel je je moeheid of pijntjes pas als je vakantie hebt.
5. Fysiologische aanpassingsproblemen
Mogelijk hebben sommige mensen op fysiologisch niveau moeite met de omschakeling van werk naar vrije tijd. Hun adrenalineproductie blijft te hoog in hun vrije tijd of hun werkstress onderdrukt normaal gesproken ziektes. De snelle omschakeling van actie naar rust kan tot gezondheidsproblemen leiden, omdat je lichaam hierdoor uit balans raakt.
Mogelijk hebben sommige mensen op fysiologisch niveau moeite met de omschakeling van werk naar vrije tijd. Hun adrenalineproductie blijft te hoog in hun vrije tijd of hun werkstress onderdrukt normaal gesproken ziektes. De snelle omschakeling van actie naar rust kan tot gezondheidsproblemen leiden, omdat je lichaam hierdoor uit balans raakt.
Lees hier het volledige artikel.