Jicht
Van onze medisch adviseur
Wat is jicht? Ooit in onze evolutie tot mens ontstond er een mutatie in ons DNA die er voor zorgde dat we rechtop konden lopen. Dit wil zeggen, er kwam een foutje in onze chromosomen waardoor de afvalstof urinezuur niet meer verder in ons lichaam werd afgebroken tot nog kleinere afvalstoffen.
Door de hogere concentratie urinezuur in ons lichaam die daardoor ontstond, steeg onze bloeddruk en kregen onze hersenen ook nog zuurstof bij het rechtopstaan.
Bij mannen is de concentratie urinezuur hoger dan bij vrouwen (zijn mannen daarom ook groter?). Alleen als er teveel van urinezuur in ons lichaam blijft zitten dan hebben we een probleem: jicht. Hoe kan er teveel urinezuur in ons lichaam komen?
Omdat er teveel aangemaakt wordt, bijvoorbeeld bij overgewicht
of eten van producten met veel urinezuur zoals schaaldieren en orgaanvlees; de andere mogelijkheid is dat er niet voldoende uitgeplast wordt. Normaal gezien raken we urinezuur kwijt omdat het via de nieren uitgefilterd wordt. Urinezuur is goed oplosbaar tot een bepaalde concentratie, eens daarboven
gaat het kristallen vormen en neerslaan. Die kristallen kunnen overal neerslaan. Wanneer ze in of onder de huid neerslaan vormen ze typisch bulten bij de ellebogen of witte puntjes op de oorschelpen.
Bij lagere temperatuur slaan de kristallen al bij lagere concentratie neer, dus er is meer kans op neerslaan in bijvoorbeeld de tenen en oorschelpen.
Wat gebeurt er nu als de urinezuurkristallen neerslaan? Voorlopig nog niets, er moet dan nog een extra prikkel bijkomen bijvoorbeeld koude, je teen ergens tegenaan stoten, alkohol drinken… En ook alleen wanneer ze in een gewricht of slijmbeurs neerslaan, geeft het een probleem. Als aan alle voorwaarden voldaan zijn, wordt er een alarmsein naar de witte bloedcelletjes gestuurd met de boodschap:
deze indringers (de urinezuur kristallen) horen hier niet. De witte bloedcellen vermenigvuldigen zich en proberen de kristallen op te eten, maar dat lukt ze niet dus komen er steeds maar meer witte bloedcellen en zo vormt zich een ontsteking.
Dus hoe presenteert jicht zich vooral: een man met overgewicht gaat in de winter eens lekker uit eten, paar glaasjes bier erbij, en voila, enkele uren later een verschrikkelijke pijn in de grote teen die daarbij flink rood en warm wordt. Lopen is er dan even niet meer bij en zelfs de lakens kunnen niet meer verdragen worden op de voet.
Als reumatoloog zien we natuurlijk ook de minder bekende presentaties van jicht: jicht kan ook in meerdere gewrichten tegelijkertijd ontsteking geven, het kan zelfs lijken op chronisch gewrichtsreuma wanneer het in de handen en voeten tegelijkertijd voorkomt. We zien het ook vaker bij mensen met hartfalen en slechter werkende nieren.
Bij vrouwen komt het meestal pas na de menopauze voor.
Wanneer bij iemand jicht vastgesteld wordt, betekent dat die persoon een hoger risico heeft op hart- en vaatziekten. Het is dan ook belangrijk dat de bloeddruk en cholesterol bij deze mensen gecontroleerd wordt.
Drs. C.M.A. De Gendt