Het aantal mensen met de ziekte van Lyme neemt steeds verder toe. Onderzoekers van het UMC St Radboud in Nijmegen zijn daarom naarstig op zoek naar een vaccin dat mensen beschermt tegen de gevolgen van een tekenbeet. Zij doen daarvoor fundamenteel onderzoek naar de precieze gevolgen van een tekenbeet en de reacties van ons afweersysteem.
De ziekte van Lyme ontstaat door een beet van een teek die besmet is met een ziekmakende bacterie, de Borrelia burgdorferi sensu lato. Er zijn drie soorten van deze bacterie die teken in ons land kunnen overbrengen. De één tast de huid aan, de ander het zenuwstelsel en de derde de gewrichten.
Gewrichtsklachten
Ongeveer 10 tot 20 procent van mensen waarbij de ziekte van Lyme wordt vastgesteld krijgt gewrichtsklachten, ofwel Lyme-artritis. De ontstekingen zitten voornamelijk in de knieën en kunnen die voorgoed beschadigen, waardoor de klachten blijvend zijn. Opvallend is dat niet iedereen die besmet is ook werkelijk klachten krijgt. Dit feit was voor dr. Leo Joosten, pathobioloog van het UMC St Radboud in Nijmegen, reden om op onderzoek uit te gaan.
De diepte in
‘Wij doen hier in Nijmegen al jaren klinisch onderzoek naar de ziekte van Lyme, dat wil zeggen onderzoek onder patiënten’, legt Joosten uit. Sinds vijf jaar gaan de Nijmeegse onderzoekers ook in het laboratorium de diepte in. Wat gebeurt er op moleculair niveau? Hoe herkent ons afweersysteem de bacterie die gewrichtsklachten veroorzaakt? En hoe reageert het afweersysteem bij mensen met en zonder klachten?
Fout in gen
Een van de ontdekkingen van Joosten is dat de bacterie die Lyme-artritis veroorzaakt bij sommige mensen kan ontsnappen aan ons afweersysteem. Joosten: ‘Dat heeft te maken met een fout in een bepaald gen. Dit gen zorgt er normaal gesproken voor dat het afweersysteem de Borrelia-bacterie opneemt en vernietigt. Sommige mensen hebben een niet goed functionerend gen. Bij hen werkt de opname van de bacterie niet goed. Er komen te weinig ontstekingsstoffen vrij die de bacterie moeten opruimen. Daardoor ontstaan er klachten. Nu gaan we onderzoeken of we het afweersysteem kunnen helpen de bacterie toch op te ruimen. Dit zou een mogelijke behandeling van Lyme-artritis betekenen.’
Vaccin
Lyme-artritis kunnen behandelen zou mooi zijn, maar Joosten wil meer. Zijn uiteindelijke doel is om een vaccin tegen de ziekte van Lyme te ontwikkelen. ‘We hebben al ideeën hoe wij dit moeten doen. Nu zijn we op zoek naar financiering om het vaccin te maken en te testen.’ Een vaccin voorkomt dat je ziek wordt van een beet van een besmette teek. ‘Zo’n vaccin moet je niet aan iedereen geven. Slechts een deel van de geïnfecteerde mensen wordt immers ziek. Daarom is onze vondst van de verstoorde afweer belangrijk. Omdat we nu weten dat dit een fout is in een bepaald gen, kunnen we straks naar aanleiding van een DNA-test besluiten wel of geen vaccin te geven.’
Bescherm uzelf!
Het is belangrijk om u te beschermen tegen een tekenbeet om de ziekte van Lyme te voorkomen. Alle benodigde informatie en een overzicht van hoe actief de teken zijn, vindt u op http://www.tekenradar.nl
Bron: UMC Nijmegen, via Reumafonds