Moe zijn. Het is een bekend probleem voor mensen met reumatoïde artritis (RA) en andere vormen van reuma. Uit nieuw onderzoek door promovendus Hanna van Steenbergen in het LUMC in Leiden, blijkt dat vermoeidheid voor veel RA-patiënten een blijvend probleem is. ‘Het is belangrijk dat artsen reumapatiënten erop voorbereiden dat moeheid ondanks goede behandelingen niet altijd weggaat.’
Hanna van Steenbergen zit in het laatste jaar van haar promotietraject en begint eind dit jaar aan de opleiding tot reumatoloog.
Wat heeft u precies onderzocht?
‘We hebben de gegevens van meer dan 600 patiënten onderzocht die in de periode 1993-2007 in Leiden zijn behandeld. Het zijn patiënten van de polikliniek voor beginnende reuma, de zogeheten Early Arthritis Clinic (EAC). Deze patiënten zijn dus vanaf de eerste gewrichtsontstekingen behandeld en hun gegevens zijn bijgehouden. Ik heb onderzocht hoe effectief de behandelingen door de jaren heen zijn geweest en of er verschillen in vermoeidheid bij patiënten te meten waren.’
In de loop van de tijd zijn behandelingen sterk verbeterd. Zag u dat terug?
‘Ja, we hebben patiënten uit 3 behandelperioden genomen in de afgelopen 20 jaar. De nieuwste behandelstrategieën waren duidelijk het beste. De ontstekingen bij RA worden veel beter onderdrukt. De modernere behandelmethoden zijn beter in het voorkomen van gewrichtsschade en gezwollen en pijnlijke gewrichten. De patiënten die de nieuwere behandelingen kregen, hadden ook minder beperkingen door reuma. Ze hebben er dus baat bij gehad.’
Wordt vermoeidheid minder door de ontstekingen aan te pakken?
‘Nee, helaas vaak niet. Vermoeidheid bij mensen met RA lijkt voor een groot deel los te staan van de behandeling tegen ontstekingen. Hoewel verbeterde behandelmethoden wel een afname van ontsteking liet zien, was er gemiddeld genomen geen verandering in de vermoeidheid die de patiënten zelf aangeven. Oftewel, patiënten die in 1993 zijn behandeld, waren gemiddeld even moe als de patiënten die de afgelopen tien jaar zijn behandeld.’
Als ontstekingen niet de belangrijkste oorzaak van vermoeidheid zijn, wat dan wel?
‘Dat weten we helaas nog niet. We denken dat er andere mechanismes zijn die de vermoeidheid veroorzaken. We zagen bijvoorbeeld dat vrouwelijke patiënten gemiddeld genomen wat meer last hebben van vermoeidheid. Maar we gaan ervanuit dat bij reuma vermoeidheid diverse oorzaken heeft die we nog niet kennen.’
Gelden de resultaten ook voor andere vormen van reuma?
‘Vermoeidheid komt in ieder geval veel voor bij mensen met reuma. We hebben vooral onderzoek gedaan naar vermoeidheid bij RA. Maar, we kunnen wel zeggen dat patiënten met de ziekte van Bechterew of artritis psoriatica gemiddeld genomen minder last hebben van vermoeidheid. Er zijn weer andere vormen van reuma waarbij mensen méér vermoeid zijn dan RA-patiënten. Dan denk ik bijvoorbeeld aan SLE of het syndroom van Sjögren.’
Wat kan de arts doen aan vermoeidheid?
‘Reumatologen behandelen patiënten met het doel om ontstekingen te remmen en schade aan gewrichten te voorkomen. Zij kunnen op dit moment nog niet zoveel doen aan vermoeidheid, omdat die voor een groot deel lijkt los te staan van ontstekingen. Het is in ieder geval belangrijk dat artsen patiënten erop voorbereiden dat de vermoeidheid mogelijk niet weggaat, ook al gaat het met de ontstekingen wel de goede kant op.’
Bron: Reumafonds