Voorafgaande aan colleges beroepsethiek vraag ik aan studenten geneeskunde vaak waarom zij eigenlijk arts willen worden. Vaak komen er dan antwoorden als ‘Je kunt als arts echt iets voor mensen betekenen’, ‘Je ziet mensen op belangrijke momenten in hun leven’ en ‘Het leven van andere mensen ligt in jouw handen!’. Dat klopt inderdaad. Artsen hebben vaak intiem contact met kwetsbare mensen. Die intimiteit en kwetsbaarheid geven de arts een grote verantwoordelijkheid. En wat een arts doet en zegt op belangrijke momenten kan voor de patiënt inderdaad het verschil maken. Het is dus belangrijk dat de arts het goede verschil maakt
Deelgenoot
Artsen praten met hun patiënten over zaken die op de meeste verjaardagen onbesproken blijven: seksuele problemen, mishandeling, relatieproblemen, ontlasting, depressies, angsten en slaapproblemen. Artsen zijn daarmee partner en deelgenoot van de meest intieme zaken van het leven van hun patiënten.
De afgelopen decennia heeft de arts er nog een rol bijgekregen: de patiënt tot de dood begeleiden. Dat is niet altijd zo geweest. In vroeger tijden trad de arts terug als het overlijden nabij was, ook al om de indruk te vermijden dat de arts een actieve rol zou hebben gespeeld bij het sterven. Geestelijken namen dan de rol van de arts over.
Zingevingsvragen
Tegenwoordig worden artsen geacht de patiënt tot het einde toe bij te staan en daar soms zelfs actief een rol bij te spelen. Samen met de toenemende secularisering zorgt deze ontwikkeling er voor dat artsen steeds vaker in aanraking komen met zingevingsvragen, die immers onvermijdelijk verbonden zijn aan vraagstukken van leven en dood. Vaak zijn deze zingevingsvragen vermomd als medische vragen.
Artsen die deze vragen niet herkennen voor wat ze zijn, zullen geneigd zijn daarop een medisch antwoord te geven. Maar veel medische vragen verdwijnen als de arts niet vraagt ‘welke behandeling wilt u?’, maar ‘wat is voor u nog belangrijk’? Dat kost meer tijd, maar leidt tot meer tevredenheid en minder agressieve geneeskunde.
Ouderengeneeskunde
Met een vergrijzende bevolking is veel geneeskunde tegenwoordig ouderengeneeskunde. Maar ook ouderen zijn geen homogene groep. Niet iedereen heeft immers dezelfde opvattingen over wat ‘goed sterven’ is en over bijvoorbeeld de rol van pijnbestrijding en sedatie daarbij.
Er zijn nog steeds patiënten die de beslissing over hun behandeling volledig in handen van de arts leggen ‘die heeft er voor doorgeleerd’ en weigeren zich te (laten) informeren over hun aandoening. Bij deze patiënten past een meer paternalistische houding, iets wat voor veel ‘moderne’ dokters soms ongemakkelijk aanvoelt. Bij andere patiënten is de arts alleen een coach die de mondige en goed geïnformeerde patiënt over zijn medische situatie adviseert.
Lees hier het volledige artikel.