Wat gebeurt er precies als je huidcellen omvormt – herprogrammeert – tot stamcellen, die op hun beurt kunnen uitgroeien tot bijvoorbeeld hart- of hersencellen? Die vraag menen onderzoekers uit diverse landen te hebben beantwoord.
De herprogrammering van de cel is gekraakt’, zegt de Utrechtse hoogleraar proteomics Albert Heck. ‘Met de handleiding die we nu hebben kunnen we leren hoe we de herprogrammering efficiënter, veiliger en beter maken.’
Heck is een van de bijna vijftig wetenschappers die meewerkten aan een vijf jaar durend onderzoek waarvan de resultaten gisteren zijn gepubliceerd in vijf artikelen in Nature en Nature Communications. Nooit eerder is de herprogrammering van cellen zo gedetailleerd in kaart gebracht.
Terugprogrammeren
Bij elke stap in de omzetting van huidcel (van een muis) naar stamcel is gekeken naar het gedrag van onder meer genen, eiwitten, rna en transcriptiefactoren, eiwitten die genen stimuleren of afremmen.
Stamcellen worden gezien als de sleutel waarmee in de toekomst therapieën kunnen worden ontwikkeld voor genezing van tot nu toe ongeneeslijke ziekten als blindheid, alzheimer, parkinson en diabetes. Voor de productie van cellen voor therapeutische doeleinden is het cruciaal om het proces van herprogrammering te doorgronden, te controleren en te sturen.
Beperkt rendement is een van de belangrijkste problemen van het ’terugprogrammeren’ van een gespecialiseerde cel (zoals een huidcel) tot een ongespecialiseerde stamcel die weer kan uitgroeien tot een cel met een specifieke functie. Nauwelijks meer dan 1 procent van de bewerkte cellen bereikt het stadium waarin zij kunnen worden beschouwd als goede stamcellen. Dat is onvoldoende voor medische toepassingen. De onderzoekers stellen dat de effectiviteit van de herprogrammering met hun bevindingen moet kunnen worden opgevoerd tot idealiter honderd procent. Dat zou het procedé veel sneller en goedkoper maken.
Les hier het volledige artikel.