Gemeenten en instellingen zijn nog altijd zoekende naar hun mogelijkheden om de gevolgen van de bezuinigingen op de ondersteunende en activerende begeleiding in de AWBZ op te vangen. Dat blijkt uit het rapport ‘Gevolgen van de AWBZ pakketmaatregelen’ van onderzoeksbureau Research voor Beleid.
Het onderzoeksbureau bestudeerde wat de gevolgen zijn van de AWBZ-pakketmaatregelen, waardoor sinds 1 januari 2009 minder mensen recht hebben op begeleiding uit de AWBZ. De onderzoekers bekeken de gevolgen voor chronisch zieken, ouderen en verstandelijk en lichamelijk gehandicapten. Daarnaast nam het bureau in acht regio’s de reactie van gemeenten en instellingen op de bezuinigingen onder de loep.
Eenderde anders
Volgens het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) krijgt circa een derde geen of juist meer begeleiding door de pakketmaatregelen. ‘Ouderen krijgen na de herindicatie vaak minder of juist meer begeleiding’, vertelt onderzoekster Susan van Klaveren. ‘Bij chronisch zieken, verstandelijk en lichamelijk gehandicapten is er vaker sprake van afname van de begeleidingsintensiteit dan het stopzetten ervan’.
Dagopvang verliezen
‘Voor ouderen kan de herindicatie betekenen dat ze de dagopvang verliezen. Voor sommigen betekent dit dat ze weer de hele week thuis zitten, mogelijk vereenzamen en minder goed in hun vel zitten. Sociale contacten vallen voor hen dan weg.’ Ook het stopzetten van administratieve ondersteuning kan ingrijpend zijn, blijkt uit het onderzoek. ‘Als ouderen het overzicht op hun uitgaven en rekeningen verliezen kunnen ze in de schulden terechtkomen.’
Verschillen
Het onderzoek richtte zich ook op de verschillen in aanbod tussen grote en kleine gemeenten in acht regio’s. Van Klaveren benadrukt dat een compleet landelijk beeld nog ontbreekt, maar signaleert wel verschillen. ‘Een grote gemeente als Enschede heeft een inventarisatie gemaakt van de voorzieningen die er voor deze groepen zijn en heeft een inschatting gemaakt van welke groepen door de maatregelen in de knel komen. Een kleinere buurgemeente als Losser ziet het zoeken van begeleiding veel meer als een eigen verantwoordelijkheid van mensen. Zij zeggen ook dat er maar enkele mensen nadeel zouden ondervinden van de pakketmaatregel. Wel hebben ze een platform waarmee ze individuele gevallen proberen op te lossen.’
Afwachtend
Bij veel gemeenten, zorg- en welzijninstellingen constateert Susan van Klaveren een afwachtende houding, waardoor nieuw aanbod mondjesmaat tot stand komt. ‘Veel gemeenten reageerden vrij laat. Die gemeenten die vorig jaar al bijeenkomsten over de pakketmaatregelen organiseerden, constateerden veel onwetendheid in het veld. Op dit moment zijn gemeenten vooral bezig met het inventariseren van de groepen kwetsbare mensen en van lacunes in het bestaande aanbod. Ook zijn ze in gesprek met zorg- en welzijninstellingen over ideeën voor aanpassing van het bestaande aanbod of geheel nieuw aanbod.’
Weinig innovatief
Van Klaveren signaleert dat innovatieve oplossingen veelal nog uitblijven. ‘Dat moet nog groeien. Er zijn wel voorbeelden, bijvoorbeeld van een verzorgingshuis waar een welzijnsinstelling de dagopvang organiseert. Of een corporatie die problematische situaties voorlegt tijdens een overleg met lokale welzijns- en zorginstellingen.’
Aanbod onbekend
Gemeenten zijn zich niet altijd bewust van het begeleidingsaanbod dat al bestaat, constateert Van Klaveren. ‘Een aantal cliënten moet door de bezuinigingen naar bestaand collectief aanbod worden verwezen. Initiatieven in het kader van Welzijn Nieuwe Stijl sluiten goed aan op het opvangen van mensen die hun begeleiding verliezen en juist op het snijvlak van zorg- en welzijn liggen kansen. Het welzijnswerk moet dan wel op orde zijn.’
‘Er is een groep cliënten voor wie specifieke oplossingen moeten worden gecreëerd, bijvoorbeeld voor licht verstandelijk gehandicapten met gedragsproblemen. Wil je als gemeente voor deze doelgroep een voorziening voor creëren, dan zullen bijvoorbeeld vrijwilligers speciaal moeten worden getraind.’
Lees ook: Research voor Beleid, Minder of geen begeleiding meer?
Bron: Zorg en welzijn
Bron: MEE Gelderse Poort