Uit onderzoek uitgevoerd in het UMC Utrecht blijkt dat er grote genetische verschillen zijn tussen primaire tumoren aan de eierstokken en daaropvolgende uitzaaiingen. Wellicht leiden deze nieuwe inzichten tot een verbeterde behandeling van eierstokkanker.
Het onderzoek betreft een samenwerking van wetenschappers verbonden aan het UMC Utrecht en Life Technologies Corporation in Carlsbad CA (USA). Hun bevindingen zijn vandaag online gepubliceerd in het vakblad Genome Research.
Genetische verschillen
Eierstokkanker is een moeilijk te behandelen vorm van kanker en wordt ook wel de silent lady killer genoemd. Bij de meeste patiënten komt de ziekte terug na operatieve verwijdering van de tumor en chemotherapie. Om de groei van eierstokkanker beter te kunnen begrijpen bekeken de onderzoekers het DNA van tientallen stukjes (primaire- en uitgezaaide) tumor afkomstig van drie vrouwen met een vergevorderd stadium van eierstokkanker. Van alle stukjes tumor werd het DNA vergeleken met DNA uit gezond weefsel. Hieruit bleek dat vrijwel elk stukje eierstoktumor een unieke set van genetische veranderingen heeft.
“Eierstokkanker wordt meestal pas in een laat stadium ontdekt, als de tumor al groot is en er in de buikholte uitzaaiingen zijn,” aldus dr. Wigard Kloosterman, een van de hoofdonderzoekers van de studie en verbonden aan het UMC Utrecht. “De extreme verschillen die we hebben gevonden tussen de tumormonsters van elke individuele patiënt zou een mogelijke verklaring kunnen zijn waarom deze vorm van kanker zo moeilijk te behandelen is.”
Veranderde activiteit van genen
De gevonden verschillen varieerden van hele kleine veranderingen in het DNA tot grote verschuivingen. Deze veranderingen zorgen er voor dat genen op het DNA ineens aan of uit worden geschakeld. “Met name de activiteit van genen van uitgezaaide tumoren op het buikvlies vertoont grote verschillen met de primaire tumor op de eierstok zelf”, aldus Kloosterman. “Deze veranderingen in genactiviteit hebben grote gevolgen voor de eigenschappen van de kankercellen en bepalen bijvoorbeeld hun vermogen om resistentie te ontwikkelen tegen behandeling.”
Bij elk van de drie patiënten was de groei van de tumor anders. Bij één patiënt kwamen er stapsgewijs steeds meer veranderingen bij. Bij twee andere patiënten ontstonden er al in een vroeg stadium twee verschillende groepen van uitzaaiingen met ieder unieke eigenschappen.
Ontwikkeling van gerichte kankertherapie
Enkele van de wetenschappers die betrokken zijn bij de studie zijn werkzaam bij het Center for Personalized Cancer Treatment (CPCT). Dit is een samenwerkingsverband tussen UMC Utrecht, NKI-AvL en het Erasmus MC, dat zich ten doel stelt om gepersonaliseerde kankerbehandeling aan te bieden. Er is al langer bekend dat de kanker van elke patiënt uniek is. “Uitgaande van het genetisch profiel van de tumor richt het CPCT zich op een behandeling op maat voor elke patiënt”, vertelt Marlous Hoogstraat, zelf werkzaam als onderzoeker in opleiding bij het CPCT. “De grote verschillen die we hebben gevonden tussen tumoren van één patiënt geven aan dat het nodig kan zijn om per patiënt meerdere delen van de tumor te analyseren, voordat een effectieve behandeling kan worden opgestart.”
Bij de huidige behandeling van eierstokkanker wordt zoveel mogelijk tumormateriaal weggesneden, waarna chemotherapie volgt. In principe krijgt elke patiënt de zelfde standaardbehandeling. De studie van het UMC Utrecht laat zien dat een grondige genetische analyse van eierstokkanker de basis kan vormen voor een meer verfijnde therapie met mogelijk een grotere succeskans.
Bron: UMC Utrecht