Een bewerkte stof uit berkenbast kan als basis dienen voor nieuwe kankermedicijnen. De stof, betulinezuur, schaadt vooral kankercellen en heeft, in tegenstelling tot chemotherapie, weinig invloed op gezonde cellen. Dat stelt onderzoeker Lisette Potze in haar proefschrift waarop ze deze week promoveert aan het AMC. De toepassing van betulinezuur in medicijnen is echter nog hoogst onzeker.
Betuline voorkomt dat muizen en insecten aan de bomen knagen. Via een simpele scheikundige bewerking is het om te zetten in betulinezuur. Dat betulinezuur mogelijk een effect heeft op kanker was al bekend, maar hoe de stof kankercellen aanpakt, was onduidelijk. Potze heeft dat mechanisme ontrafeld. Hiervoor gebruikte zij gekweekte cellen, die ze een dosis betulinezuur toediende. Vervolgens onderzocht ze welke chemische processen in de cel veranderen door de stof.
Potze ontdekte dat betulinezuur de mitochondriën aantast, de ‘energiecentrales’ van de cel. De centrales bestaan deels uit membranen, die opgebouwd zijn uit vetten. Deze kunnen verzadigd of onverzadigd zijn. Onverzadigde vetten houden het membraan soepel. Zijn de vetten echter verzadigd, dan verstart het membraan, wat tot lekken kan leiden en uiteindelijk dodelijk is voor de cel. ‘Normaal zorgt een enzym in de cel ervoor dat vetten onverzadigd zijn, maar dit enzym wordt geremd door betulinezuur’, zegt Potze.
Mooi aan het betulinezuur is dat het voornamelijk effect heeft op kankercellen en gezonde cellen met rust laat. Gezonde cellen halen vetten voornamelijk uit externe bronnen zoals voeding. Deze zijn veelal onverzadigd. Maar kankercellen produceren vooral zelf verzadigde vetten, om snelle celdeling mogelijk te maken. Hierdoor zijn ze veel afhankelijker van het enzym dan gezonde cellen, zegt Potze. ‘Het is alsof de kankercellen verslaafd zijn aan het enzym dat je bij ze weghaalt.’
Lees hier het volledige artikel